Yapraklari ipekboceginin yiyecegi !!! Aslinda konumuz karadut. Fakat akdut da biraz anlatmak gerek. Dut; agaci, meyvesi ve yapragi ile uygarlik tarihinin olusmasinda basli basina onemli gorevler almistir. Ozellikle ipek boceklerinin beslenmesinde kullanilan yapraklari sayesinde ipek kumasinin sebep oldugu ticaret hacminin cekiciligi eski dunya uzerindeki siyasi hareketleri sekillendirmistir. Meyvesi taze, kurutulmus, ezme veya pekmez sekillerinde gida olarak tuketilmis ve tuketilmeye devam edilmektedir. Istanbul'da hala hemen hemen her bahcede bulunan akdur bu gunlerde ici ballanmis halde yerlere dokulur. O kadar tatlidir ki Cengelkoy'deki dutlari yiyen bulbulllerin otmeye haceti kalmazmis. ( dur yemis bulbul deyimi burdan gelmistir Ahmet RASIM )
Karadut, akdut ailesinden gelir ve hemen hemen aynı şekle sahiptir. Fakat lezzet açısından akduttan tamamen farklıdır. Özellikle Türk damak tadının aradığı değerlere sahip olan karadut son yıllarda en çok özlenen meyvelerin başında gelmekte. Gastronominin bir ilgi alanı olarak yükseldiği büyük kentlerimizin önemli lokantalarının tatlı tabaklarını süsleyen, havaların ısınmasıyla çok tercih edilen dondurması yapılan karadutun Anadolu’da geleneksel olarak kullanımı aslında binlerce yıldır devam etmekte.
Anadolu mutfağında karadutun ayrı bir yeri var. Malatya, Kahramanmaraş ve Gaziantep’te dut yaprağının üzüm yaprağı gibi kullanılıp sarma yapıldığına tanık oldum. Bu illerin tamamında da karadut kurusu geleneği var. Ayrıca karadut pestilinde de Elazığlılar iddialı. Birisi için çok iyidir desem ötekiler kızacak. Bu nedenle üç ilimizin de karadutları en iyi şekilde kuruttuğunu söyleyip geçelim. Karadut pekmezinde ise Bursalılar bir adım öndeler. Elazığlılar ise sabah kahvaltılarında yumuşamış karadut pestilinin üzerine tereyağı döküp üzerine de yumurta kırıyorlar. Bursa ve Tire’nin ekşi karadutları bugün dondurma yapımında da kullanılıyor. Daha çok ağız ve diş eti hastalıklarında kullanılan karadut şurubu, Alanya’da ve Kazdağları’nda yapılıyor ve Türkiye’deki halk hekimliğinin ayrılmaz parçası haline gelmiş durumda.
Anadolu mutfağında karadutun ayrı bir yeri var. Malatya, Kahramanmaraş ve Gaziantep’te dut yaprağının üzüm yaprağı gibi kullanılıp sarma yapıldığına tanık oldum. Bu illerin tamamında da karadut kurusu geleneği var. Ayrıca karadut pestilinde de Elazığlılar iddialı. Birisi için çok iyidir desem ötekiler kızacak. Bu nedenle üç ilimizin de karadutları en iyi şekilde kuruttuğunu söyleyip geçelim. Karadut pekmezinde ise Bursalılar bir adım öndeler. Elazığlılar ise sabah kahvaltılarında yumuşamış karadut pestilinin üzerine tereyağı döküp üzerine de yumurta kırıyorlar. Bursa ve Tire’nin ekşi karadutları bugün dondurma yapımında da kullanılıyor. Daha çok ağız ve diş eti hastalıklarında kullanılan karadut şurubu, Alanya’da ve Kazdağları’nda yapılıyor ve Türkiye’deki halk hekimliğinin ayrılmaz parçası haline gelmiş durumda.
KADİR AĞA’NIN GETİRDİĞİ LEZZET
İzmir’in meşhur karadut şerbetçisi Kadir Ağa’yı bütün İzmir tanırdı. Zamanla İzmir’i terk ederek İstanbul’a yerleşir Kadir Ağa ve İstanbul ile karadut şerbetini tanıştırır. Ahmet Rasim Şehir Mektupları’nda Kadir Ağa’yı da anlatır: “Dişlerimi dondurdu... “Haniye buz!” diye bağırıyor, meğer bunlar İzmir’den buraya kadar gelmiş ticaret erbabından imiş. Anlar anlamaz yaralı Osmanlı gazilerine karşı gösterdikleri cömertlikler aklıma geldi. Herifcağızı derhal sevdim. Hatta kazansın diye, bir tane daha içerek ateşimi söndürdüm.”
